Awtory: Timo Schmitz
Asyl ady: Beachd agus ceartas a rèir Platon [2021-nji ýylyň 12-nji marty]
Platonyň “Döwletinde” Hudaýy Gowy diýip atlandyrýar. Sebäbi Hudaý gowy we diňe gowular üçin jogapkärdir. Biziň dünýämiz “gowularyň” aýanlygydyr. Dünýämiz diňe bir ýüze çykma bolansoň, tebigatyň özi görünmeýär. Diňe “ideýlar” hakyky zat. Dünýämizdäki zatlar ideýanyň diňe bir bölegini paýlaşýar, bu zadyň düýp manysy. Bu “status” ýaly bir zat (Abaelard!), galan zatlaryň hemmesi tötänlik we bir zadyň bölegi däl.
“Ideýa” sözi hakykatdanam bir dile aýratyn ekskursiýa mynasyp. Häzirki wagtda “ideýa” sözi aňymyzdaky düşünjäni suratlandyrýar. XIV asyrda “Taňrynyň aňynda bir zadyň düşünjesi” beýan edilipdi. Şeýle-de bolsa, Platonyň ideýaçe, bu pikir “hakyky görnüş”. “Ideýa” düşünjesi onuň üçin şeýle bir üýtgeşik welin, ideýler öz çäginde.
Platonyň döwleti diňe bir döwlet gurmak bilen çäklenmän, “Adalat näme?”. Mesele “adalatly adam” hakda. Edýän ähli zady adalatly. Şeýle-de bolsa, ol adalatly ýaly görünýär, ýöne aslynda ol adalatsyz. Beýlekisi daşyndan adalatsyz, ýöne aslynda adalatly adam. Gündelik durmuşda kimiň dogrudygyny nädip bilip bileris? Platon, her kimiň etmeli zadyny etse, adalatyň bardygyny öňe sürýär!
Edebiýat:
Grimes, Pierre: Wisdom Literature in the Platonic Tradition – Lecture 61: Plato’s Republic (Part 1). Opening Mind Academy, 1997.
Harper, Douglas’ Online Etymology Dictionary, entry “idea (n.)” http://www.etymonline.com/index.php?term=idea (2016-njy ýylyň 17-nji fewralynda alyndy).
Platon: Döwlet.
Schmitz, Timo: On Plato’s Good and the tripartite soul (2019). In: Timo Schmitz: A Divinely Way to Philosophy, Vol. 1. Trier & Vachendorf: Graf Berthold Verlag, 2022.
Schmitz, Timo: Worin unterscheiden sich Abaelard und Buridan bei ihrer Positionierung bezüglich der Universalie? (2020). In: Timo Schmitz: Politische und Philosophische Analysen. Trier & Vachendorf: Graf Berthold Verlag, 2021.
2022-nji ýylyň 17-nji iýuly
Timo Schmitz 